Co do zasady, za powstawanie wydm gwiaździstych odpowiadają wiatry, które mają tendencję do zmiany kierunku, z którego wieją. To także te wiatry mają wpływ na ich imponujące rozmiary.
Wspomniana tutaj i zarazem będąca przedmiotem analizy wydma Lala Lallia to wydma gwiaździsta o wysokości blisko stu metrów od podstawy i średnicy aż siedmiuset metrów. Wydmę można znaleźć na pustyni Erg Chebbi na granicy Maroko i Algierii, w odległości zaledwie 5 kilometrów od miejscowości Merzouga. Nie jest to co prawda największa wydma gwiaździsta na Ziemi (wystarczy tutaj wspomnieć wydmę o wysokości 225 metrów, którą można znaleźć na pustyni Kolorado, czy też najwyższe na świecie wydmy na pustyni Badain Haran w Chinach, które sięgają na wysokość 500 metrów od podstawy), ale jest to jedna z najwyższych tego typu formacji w regionie.
Czytaj także: Przełomowe odkrycie fizyków. Wydmy potrafią się „komunikować”
Mimo wielu takich wydm na świecie (wydmy gwiaździste stanowią około 10 proc. wszystkich wydm) naukowcy wciąż mają problem ze zrozumieniem procesów, w jakich one powstawały w przeszłości. Aby wypełnić tę lukę w naszej wiedzy, naukowcy z Uniwersytetu w Aberystwyth oraz z Uniwersytetu Birkbeck z jednej strony przyjrzeli się próbce piasku pobranego z wydmy w warunkach laboratoryjnych, a z drugiej zbadali samą wydmę za pomocą radaru zdolnego zajrzeć pod powierzchnię.
W laboratorium udało się ustalić kiedy ziarna piasku tworzące wydmę zostały po raz ostatni wystawione na działanie światła słonecznego.
Wyniki badań były zaskakujące. Okazało się bowiem, że podstawa wydmy Lala Lallia uformowała się już 13 000 lat temu, a następnie sama wydma powoli rozrastała się przez blisko 8000 lat. Po tym czasie rozwój wydmy uległ zahamowaniu, aby powrócić ze zdwojoną siłą i rozwinąć się w wydmę o wysokości 100 metrów na przestrzeni ostatniego tysiąca lat, kiedy to masa wydmy wzrastała o nieco ponad 6000 ton rocznie.
Owa gigantyczna formacja została uformowana przez wiejące w tym rejonie wiatry południowozachodnie i północnowschodnie, które nawiały do wydmy blisko 5,5 miliona ton piasku.
Czytaj także: Wydmy Marsa zdradzają historię planety. Wyglądają znajomo
W toku badań udało się także ustalić, że jak na wydmy przystało, także i gigantyczna Lala Lallia przesuwa się o około 50 centymetrów rocznie, aktualnie w kierunku zachodnim.
Autorzy opracowania opublikowanego na łamach periodyku Scientific Reports wskazują, że nowe informacje o wieku i procesie formowania się wydmy stanowią nieocenione źródło informacji dla badaczy zajmujących się badaniem klimatu w przeszłości. Co więcej, informacje takie będzie można zastosować do wydm nie tylko na powierzchni Ziemi, ale także na innych obiektach Układu Słonecznego, takich jak chociażby Mars, czy Tytan, gdzie także udało się dostrzec wydmy o zbliżonej morfologii.