Tymocyty (limfocyty pre-T) są powstającymi w grasicy komórkami ludzkiego układu odpornościowego, które z czasem przekształcają się w limfocyty T. U każdego człowieka dochodzi do zaburzeń różnicowania niewielkiej ilości tymocytów – gdy proces ten wymyka się spod kontroli, może rozwinąć się ostra białaczka limfoblastyczna T-komórkowa (T-ALL).
Czym jest T-ALL?
Ostre białaczki stanowią około 40% wszystkich zachorowań na białaczki u osób dorosłych. Ostra białaczka limfoblastyczna T-komórkowa (T-ALL) jest rzadszym podtypem najczęstszego nowotworu u dzieci, rocznie w Polsce rozpoznawanym zaledwie u około 30 pacjentów. Warto podkreślić, że w ciągu ostatnich 50 lat przeżycie pacjentów z T-ALL znacznie się poprawiło – trwałe wyleczenie osiąga ok. 80% chorych.
Leczenie białaczek jest jednak wyjątkowo skomplikowane, bo wymaga od lekarzy dostosowania intensywności chemioterapii do każdego pacjenta. Dlatego właśnie tak ważne jest zrozumienie mechanizmów odpowiadających za inicjację i rozwój choroby. Standardowe czynniki prognostyczne używane w ostrej białaczce limfoblastycznej opierające się na ocenie limfocytów B często są nieskuteczne. Najlepszym sposobem stopnia agresywności T-ALL jest tzw. minimalna choroba resztkowa, czyli stopień komórek nowotworowych, które przetrwały leczenie.
Naukowcom z Uniwersytetu Missouri wreszcie udało się scharakteryzować komórki tymocytów podczas badania myszy cierpiących na T-ALL. Wszystkie zmiany nowotworowe u gryzoni pochodziły z tego samego typu limfocytów T, które miały unikalny – możliwy do opisania – zestaw markerów molekularnych.
Prof. Adam Schrum z Uniwersytetu Missouri mówi:
Kiedy zidentyfikowaliśmy tę komórkę u myszy, zastanawialiśmy się, czy ludzie mają ten sam typ komórek i w tej samej ilości. Uzyskane przez nas próbki potwierdziły, że tak faktycznie jest. To oznacza, że nasze badania na myszach można odnieść także do ludzi.
Komórka, o której mowa, stanowiąca zaledwie 0,01% wszystkich komórek grasicy, została nazwana EADN. Naukowcy zaczęli się zastanawiać, czy każdy przypadek T-ALL u ludzi wywodzi się z EADN.
Prof. Adam Schrum z Uniwersytetu Missouri dodaje:
W ciągu trzech lat przebadaliśmy pięć przypadków T-ALL w University of Missouri Health Care. Przyjrzeliśmy się próbkom komórek od każdego pacjenta i odkryliśmy, że jeden z tych pięciu przypadków prawdopodobnie pochodzi z komórki EADN. Nie twierdzimy, że EADN jest jedyną komórką, która wywołuje tę białaczkę, ale nasze wyniki wskazują, że jest ona odpowiedzialna za niektóre przypadki. To bardzo ekscytujące odkrycie.
Co dalej?
Okazuje się, że za transformację EADN w komórki nowotworowe u myszy odpowiada nic innego jak główny układ zgodności tkankowej (MHC), czyli zestaw białek odpowiedzialnych za prezentację antygenów limfocytom T.
Prof. Adam Schrum tłumaczy:
To jest jak reakcja autoimmunologiczna, która powoduje, że EADN przekształca się w raka. Wiele innych komórek w grasicy nie jest w stanie tego zrobić. Teraz, gdy udało nam się określić sygnały wymagane do tej transformacji, odkrycie to może wskazać potencjalne strategie leczenia.
Następnym krokiem będzie ustalenie, jak wiele ludzkich przypadków T-ALL wywodzi się z komórek EADN. To może przyczynić się do rozwoju terapii antynowotworowych spersonalizowanych pod konkretnego pacjenta.